Bir zamanların yangın kulesi olan Tophane Saat kulesi, Bursa’ya gelen yerli ve yabancı turistlerin uğrak noktaları arasında yer alıyor. Yoğun ziyaretçi ilgisinin altında Osmangazi ve Orhan Gazi Türbeleri’nin de bulunduğu Tophane parkında olması da yatıyor.

Saat doğu medeniyetleri tarafından bulunmuş olmasına karşın kule saati geleneği ve mekanik saat Batı’da gelişti. İlk saat kulesi İtalya’da 1348 yılında yapıldı. 16 yüzyıla gelindiğinde Avrupa’da yaygınlaşan saat kulesi 1577 yılında III. Murat döneminde Üsküp’te inşa edildi. Saat Kulelerinin Anadolu’da yaygınlaştıran ise II. Abdülhamit’tir. Tahta çıkışının 25. Yılında ülke genelinde 70’in üzerinde saat kulesi yapılmasını emreder. Böylece hem kent estetiğine saat kuleleri kazandırılırken, hem de zaman ölçme anlamında bir reform gerçekleştirilir. Osmanlı dönemindeki en estetik saat kulesi olarak İzmir Saat Kulesi gösterilir…

Öte yandan Bursa’daki Tophane Saat Kulesi ilk kez Sultan Abdülaziz döneminde yangın kulesi olarak yaptırılır.

Kesme taştan inşa edilen kulenin ikinci ve üçüncü katında bir balkon, her cephesinde de sivri kemerli birer pencere, yanında da birer niş yer aldığı biliniyor.

Saat Kulesi’nin üçüncü katının Bursa’ya bakan yüzünde yuvarlak kadranlı bir saat olan ilk kule 1900’lü yıllarda bilinmeyen bir tarihte yıkılır. Yapımına tekrar 2 Ağustos 1904 yılında başlanmış olan Saat Kulesi, 31 Ağustos 1905 yılında tamamlanır

Sultan 2. Abdülhamid’in tahta çıkışının 30. yılında Vali Reşit Mümtaz Paşa tarafından 31 Ağustos 1906 yılında törenle açılır. Kesme taştan yapılan 6 katlı, 25 metre yüksekliğindeki Saat Kulesine 65×4.65 metre planlı yapıya dört basamaklı yuvarlak kemerli bir kapıdan girilir. . Kuleye içinden yapılmış 89 basamaklı ahşap bir merdivenle çıkılır. Kulenin kare gövdesini beş profili saçak, altı parçaya böler. Her katın cephesinde yuvarlak kemerli, dikdörtgen birer pencere bulunur.

En üst katın her bir yüzüne de dört bir yana bakacak şekilde yuvarlak kadranlı birer saat bulunacak şekilde planlanmıştır.

Günümüzde Tophane Saat Kulesi artık ne saat kulesi, ne de yangın kulesi.  Asrı aşkın ömrün yorgunluğunda kenti gözetlemeyi sürdürüyor…

Vali Mümtaz Reşid Paşa döneminde yaptırılmış ve Sultan II. Abdülhamid’in tahta çıkışının yirmi dokuzuncu yıldönümü olan 1905 yılında törenle açılmıştır. Sultan Abdülaziz döneminde (1861-1876) aynı noktada kare planlı ve üç katlı olarak yaptırılan bir başka saat kulesi yıkıldıktan sonra yerine inşa edilmiştir.

Eskiden hem yangın hem de saat kulesi işlevini görmekteydi.  Kare planlı ve altı katlı kule, 33 metre yüksekliğindedir.